کدام پلاستیک قابل بازیافت است؟

کدام پلاستیک قابل بازیافت است؟ هر یک از انواع پلاستیک‌ها با جنس و نوع خاصی تولید می‌شوند. در واقع، تقریبا هر چیزی که روزمره مشاهده و استفاده می‌کنید، به طور کامل یا تا حدودی از مواد پلاستیکی ساخته شده است. تلویزیون، کامپیوتر، ماشین، خانه، یخچال و بسیاری دیگر از وسایل ضروری که در زندگی روزمره استفاده می‌کنید، از مواد پلاستیکی ساخته شده‌اند تا زندگی شما را راحت‌تر و ساده‌تر کنند. با این حال، همه پلاستیک‌ها به یک نحو تولید نمی‌شوند. تولیدکنندگان از مواد و ترکیبات مختلف پلاستیکی استفاده می‌کنند که هر کدام دارای خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی هستند. در این مقاله به این موضوع می پردازیم که کدام پلاستیک کمترین احتمال آسیب رساندن به محیط زیست را دارند.

 

مواد پلاستیکی از ترکیبات پلیمری و موادی حاصل از نفت تولید می‌شوند. این ترکیبات تحت فشار و حرارت قرار می‌گیرند تا یک فرایند قالب‌گیری را تجربه کنند، که با توجه به شرایط آن، نوع خاصی از پلاستیک به وجود می‌آید.

هر یک دارای خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاصی هستند از جمله انعطاف پذیری، سختی، خاصیت عایق بودن و غیره. در نگاه اول، همه پلاستیک‌ها ممکن است مشابه به نظر برسند؛ اما این ویژگی‌ها نشان‌دهنده مصرفی است که برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.

به همین دلیل، یک کد شناسایی مختص به هر نوع رزین به عنوان استاندارد طبقه‌بندی ارائه شده است که در حال حاضر در سراسر جهان به عنوان استاندارد شناخته شده است و ۷ نوع اصلی پلاستیک را مشخص می‌کند. این کد شامل یک شماره از ۱ تا ۷ است که برای آسانی تشخیص آن‌ها استفاده می‌شود. این اعداد در یک مثلث با گوشه‌های گرد نمایش داده می‌شوند و زیر هرکدام حروف اول نوع پلیمری که پلاستیک مورد نظر با آن ساخته شده است، آمده است.

انواع پلاستیک و بازیافت آن

شماره ۱:پلی اتیلن ترفتالات PET

پلاستیک‌هایی که به گروه شماره یک تعلق دارند، از مواد PET یا پلی اتیلن ترفتالات ساخته می‌شوند. به دلیل کاربردهای گسترده‌اش، این نوع پلاستیک رتبه اول را در این زمینه دارد. به دلیل توانایی برجسته‌ای که در جلوگیری از ورود اکسیژن و از بین رفتن محصولات درونش دارد، عمدتاً برای بسته بندی مواد غذایی و نوشیدنی استفاده می‌شود.

کمتر از ۲۵ درصد از بطری‌های PET امروزه بازیافت می‌شوند. این نوع پلاستیک ابتدا خرد می‌شود و سپس به تکه‌های کوچک تبدیل می‌شود و در نهایت به الیاف بازیافتی تبدیل می‌شود. این الیاف بازیافتی برای تولید محصولات منسوجاتی مانند لباس‌های پشمی، فرش، بالش، کفش و جلیقه نجات به کار می‌روند. بهتر است محصولات ساخته شده از پلاستیک شماره ۱ (PET) بازیافت شده و مجدداً استفاده نشوند.

معمولاً از طریق برنامه‌های بازیافت، جایگاه ویژه‌ای دارد و این عمل همچنین منجر به اثرات مثبت بسیاری می‌شود! در واقع، بطری‌های PET بازیافتی، پرکاربردترین نوع پلاستیک جهان هستند!

معمولاً از طریق اکثر برنامه‌های بازیافت حاشیه‌نشینی انتخاب می‌شود و سابقه بسیار مثبتی دارد ! در واقع، بطری های PET بازیافتی ترین پلاستیک در جهان هستند !

شماره ۲:پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE)

پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE) یک نوع رزین مقاوم است که به دلیل مقاومت بسیار بالا، مناسب برای تولید کیسه‌های مواد غذایی، ظروف شیر، سطل‌ها و بطری‌های مواد شوینده است. به دلیل ساختار بدون انشعاب طولانی این زنجیره پلیمری، مقاومت و ضخامت آن بیشتر از PET است. همچنین، نسبتاً سخت و مقاوم در برابر ضربه بوده و می‌توان آن را تا دمای ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد حرارت داد.

بسیاری از مراکز بازیافت در جهان HDPE را پذیرفته‌اند، زیرا یکی از پلاستیک‌های قابل بازیافت به سادگی است. بازسازی پلاستیک HDPE باعث تولید محصولاتی مانند صندلی‌های فضای باز از جایگزینی دواممند، اقتصادی و پایدار به جای چوب شده است. شرکت‌هایی همچون Belson و POLYWOOD صندلی‌ها را از مواد پلاستیک بازیافتی چون کیسه‌ها و بطری‌ها تولید می‌کنند.

شماره ۳:پلی وینیل کلراید (PVC)

پلی وینیل کلراید (PVC) به دلیل خصوصیات چندمنظوره‌اش، در طیف گسترده‌ای از کاربردهای صنعتی، فنی و روزمره از جمله در صنعت ساختمانی، حمل و نقل، بسته‌بندی، برق/الکترونیک و کاربردهای مراقبت های بهداشتی استفاده می‌شود. پلی وینیل کلراید سومین پلیمر پلاستیک مصنوعی پرمصرف در جهان است. این پلاستیک به دو شکل اصلی وجود دارد: بسیار محکم یا انعطاف‌پذیر.

PVC در شکل سخت و محکم خود تا حد زیادی در صنعت ساختمان و تولید پروفیل‌ها، لوله‌ها و درب و پنجره‌ها به کار می‌رود. هنگامی که با سایر مواد مخلوط می‌شود، می توان آن را نرم تر و انعطاف‌پذیرتر کرد و در لوله‌کشی، سیم‌کشی، عایق‌کابل‌های برق و کفپوش ها استفاده کرد.

با توجه به خصوصیات چندمنظوره‌اش مانند سبکی، دوام و سهولت پردازش پذیری، PVC اکنون به عنوان جایگزین مناسب برای مصالح ساختمانی سنتی مانند چوب، فلز، بتن، لاستیک، سرامیک و غیره در کاربردهای مختلف شناخته شده است.

با وجود مزایا و تلاش‌های بسیاری که توسط صنعت پلاستیک برای افزایش قابلیت استفاده مجدد انجام شده است، PVC هنوز به سختی قابل بازیافت بوده و برای بازیافت‌شدن هزینه بالاتری نسبت به بقیه پلاستیک ها دارد.

شماره ۴ پلی اتیلن سبک (LDPE)

پلی‌اتیلن‌ها جز پرمصرف‌ترین خانواده‌ای از پلاستیک‌ها در جهان هستند. این نوع پلاستیک دارای ساختار شیمیایی ساده‌ترین پلیمری است که فرآیند تولید آن را بسیار آسان و ارزان می‌کند.

برخلاف پلی‌اتیلن با چگالی بالاتر (HDPE)، LDPE دارای مولکول‌های کم‌چگالی است که به این نوع پلاستیک ویژگی نازک و انعطاف‌پذیرتری می‌دهد. این نوع پلاستیک دارای ساده‌ترین ساختار مولکولی است که تولید آن را آسان و ارزان می‌سازد. LDPE مورد استفاده قرار می‌گیرد در ساخت کیسه‌های پلاستیکی، ظروف مختلف، کاورهای پلاستیکی و به خصوص بسته‌بندی‌های مختلف.

شماره ۵: پلی پروپیلن  (PP)

پلی‌پروپیلن (PP)، که با شماره ۵ شناخته می‌شود، دومین کالای پلاستیکی پرمصرف است. پیش‌بینی می‌شود که بازار PP در سال‌های آینده رشد بیشتری داشته باشد. این نوع پلاستیک سخت و مستحکم است و قادر به تحمل دماهای بالا می‌باشد؛ به همین دلیل در تولید ظروف، قطعات خودرو، ظروف ماست و حتی پوشک‌های یکبار مصرف استفاده می‌شود. همچنین، به دلیل مقاومت بالای آن، معمولاً در صنعت لوله‌کشی نیز به کار می‌رود.

بسیاری از چمدان‌های امروزی از پلاستیک ساخته می‌شوند زیرا این جنس سبک، ضدآب و پایدار است و برای مقاومت در برابر سختی‌های سفر بسیار مناسب است. شرکت‌های مانند سامسونایت، از PP به عنوان یک منبع ارزشمند استفاده می‌کنند و با بازیافت زباله‌های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف، آن‌ها را به چمدان تبدیل می‌کنند.

شماره :۶ پلی استایرن  (PS)

پلاستیک نوع ششم، یعنی پلی استایرن، می‌تواند به‌صورت جامد یا فومی باشد و یک نوع رزین ارزان به‌ازای وزن واحد است که به‌راحتی تولید می‌شود. به همین دلیل، می‌توان آن را در اشیاء مختلفی مانند فنجان‌های نوشیدنی، عایق‌ها، مواد بسته‌بندی، کارتن‌های تخم‌مرغ و ظروف غذاخوری یک‌بار مصرف مشاهده کرد. شاید آن را با نام تجاری “استایروفوم” شناخته‌ایم و این نوع پلاستیک بسیار آتش‌بس و خطرناک است. از آنجایی که ممکن است در هنگام گرم شدن، مواد شیمیایی مضری را آزاد کند (که اغلب اتفاق می‌افتد زیرا بسیاری از افراد این محصول را در مایکروویو استفاده می‌کنند تا غذا گرم شود).

از منظر حفاظت از محیط‌زیست، پلی استایرن یکی از بدترین انواع پلاستیک به‌شمار می‌آید؛ اولاً به دلیل عدم قابل تجزیه و زیست‌پذیر بودن و دوماً به دلیل پراکنده شدن در طبیعت و شناور بودن روی سطح آب. حیوانات به‌طور قابل اصطلاح، این نوع پلاستیک را به عنوان قسمتی از طبیعت تلقی نمی‌کنند و ممکن است به‌صورت غلط آن را با غذا بخورند که می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت حیوانات دریایی یا پرندگان داشته باشد.

علاوه بر این، پلی استایرن در برنامه های بازیافت پلاستیک پذیرفته نمی شود و قابل بازیافت نیست.

شماره ۷: (غیر قابل بازیافت)

اگر پلاستیک به شش دسته قابل تشخیص تقسیم نشود، در گروه شماره ۷ قرار می‌گیرد. پلی کربنات‌ها (PC)، پرکاربردترین پلاستیک‌های این گروه هستند که برای تولید محصولات محکم و سخت به کار می‌روند. این نوع پلاستیک معمولاً برای حفاظت از چشم در ساخت عینک‌های آفتابی و ورزشی، و همچنین تجهیزات ایمنی استفاده می‌شود. علاوه بر این، آن‌ها در تلفن‌های همراه و بسیاری از دیسک‌های فشرده (CD) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در سال‌های اخیر، استفاده از این نوع رزین‌ها مورد بحث قرار گرفته است؛ یکی از دلایل اصلی این مناقشات، موضوع شستشوی آن‌هاست که در دماهای بالا باعث آزاد شدن بیسفنول A می‌شود، یک ترکیب شیمیایی که به عنوان یک ماده خطرناک با پتانسیل زیست محیطی در فهرست مواد شیمیایی خطرناک قرار دارد. همچنین، تجزیه BPA در محل‌های دفن زباله رخ نمی‌دهد؛ بنابراین، این ماده شیمیایی در محیط زمین باقی مانده و در نهایت وارد آب‌ها می‌شود و به آلودگی آب‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این، پلاستیک شماره ۷ تقریباً هرگز بازیافت نمی‌شود.

منابع:

بازیافت ظروف پت/ محصولات بازیافتی/ پسماند ایران